Het Boek 5 ‘Verbintenissen’ van het nieuwe Burgerlijk Wetboek dat op 1 juli 2022 in het  Belgische Staatsblad is gepubliceerd en op 1 Januari 2023 in werking is getreden, bevat een nieuwigheid onder artikel 5.90, lid 2. Het gaat om het begrip anticipatory breach, dat zijn oorsprong vindt in common law. Vóór deze wetswijziging anticipatory breach kwam de anticipatory breach in België enkel aan bod bij toepassing van het Weense koopverdrag zijnde bij internationale goederenverkoop.

De rechtsfiguur, die ook ‘voortijdige ontbinding’ wordt genoemd, is de sanctie die kan worden gebruikt door een schuldeiser die wordt geconfronteerd met een schuldenaar van wie vaststaat dat hij zijn contractuele verplichtingen niet zal nakomen op het overeengekomen tijdstip. Het contract wordt ontbonden hoewel de contractuele verplichting als zodanig nog niet opeisbaar was en de niet-nakoming nog niet plaatsgevonden had.

De anticipatory breach is daarbij te onderscheiden van de zogenaamde exceptio timoris (letterlijk: de exceptie van vrees), met name het recht voor een partij om de nakoming van een opeisbare verbintenis tijdelijk te schorsen bij gegronde vrees van niet-nakoming in hoofde van de wederpartij. De exceptio timoris is opgenomen in het nieuwe Boek 5, artikel 5.239, §2 van het nieuwe Burgerlijk Wetboek. Terwijl artikel 5.90 voorziet in een definitieve beëindiging van de contractuele relatie, voorziet de exceptio timoris daarentegen enkel in een tijdelijke verdediging voor diegene die vreest dat de andere partij zijn verplichtingen niet zal nakomen.

Om de voortijdige ontbinding rechtsgeldig in werking te stellen moet het in de eerste plaats gaan om een contractuele verbintenis waarop een tijdsbepaling op staat. Vervolgens worden een aantal strikte voorwaarden onder artikel 5.90 lid 2 opgelegd, met name:

• er moeten uitzonderlijke omstandigheden aanwezig zijn;
• de schuldenaar moet formeel worden aangemaand om binnen een redelijke termijn voldoende waarborgen te bieden;
• het risico op niet-nakoming van de verplichting op de vervaldag moet duidelijk zijn;
• de niet-nakoming zou ernstige gevolgen hebben.

In de rechtsleer wordt nog steeds gediscussieerd over de noodzaak om een dergelijke sanctie in het nieuwe Burgerlijk Wetboek op te nemen. Sommige auteurs zijn de mening toegedaan dat een combinatie van de exceptio timoris, die al bestond in het oude Burgerlijk Wetboek en het beginsel van goede trouw voldoende zou zijn geweest om hetzelfde resultaat te bereiken De meerderheid van de rechtsleer is echter overtuigd van de meerwaarde. Ook zijn zij van mening dat de invoering van deze nieuwe rechtsfiguur toenadering mogelijk maakt met buitenlands nationaal privaatrecht, internationale privaatrechtelijke instrumenten en soft law. Bovendien lijkt het doel van de voortijdige ontbinding meer in de lijn te liggen van een bescherming van de schuldeiser tegen duidelijke toekomstige schade en hem in staat te stellen elders contracten af te sluiten.

De nieuwe ontbindingsmogelijkheid kan daarom worden samengevat in drie woorden: vernieuwend – sanctionerend – beschermend.

Voor meer informatie over dit onderwerp, of om uw algemene voorwaarden te laten herzien, aarzel niet om contact op te nemen met ons kantoor.

Met vriendelijke groeten.
Het Cairn Legal Teams