De wetgever heeft gebruikt gemaakt van het nieuw boek 5 van het Burgerlijk Wetboek, dat sinds 1 januari 2023 in werking is getreden, om de strijd tussen de algemene voorwaarden vast te leggen. In dit nieuw boek worden de voorwaarden omschreven waaraan de algemene voorwaarden moeten voldoen opdat ze tegenstelbaar zouden zijn aan een contractpartij.

De wetgever heeft zich hier niet beperkt om van vaststaande rechtspraak wetgeving te maken, maar is ook creatief te werk gegaan om een oplossing te bieden aan de vaak voorkomende problematiek van tegenstrijdige algemene voorwaarden, ook wel de battle of the forms genoemd. Dit is het conflict dat ontstaat wanneer partijen elk van mening zijn dat hun algemene voorwaarden en niet die van de andere partij van toepassing zijn op de gesloten overeenkomst.

In de loop der jaren is bij gebreke aan een wettelijke regeling uiteenlopende theorieën ontstaan om een oplossing te bieden op deze problematiek, die uiteindelijk geleid hebben tot drie strekkingen:

– first shot rule : de algemene voorwaarden van de partij die ze als eerste heeft meegedeeld zijn van toepassing ;
– last shot rule: de algemene voorwaarden van de partij die ze als laatste heeft meegedeeld zijn van toepassing;
– knock-out rule: beide sets van algemene voorwaarden zijn van toepassing, behalve de onverenigbare bepalingen.

De nieuwe regels beëindigen de rechtsonzekerheid en geven resoluut voorkeur aan de zogenaamde knock-out rule. Zoals hierboven vermeld houdt deze regel in dat de algemene voorwaarden van de partijen van toepassing zijn op de gesloten overeenkomst behoudens de voorwaarden die elkaar tegenspreken. In dat laatste geval vallen partijen terug op het gemeen verbintenissenrecht.

Er dient daarbij wel benadrukt te worden dat onderhandelde voorwaarden steeds voorrang hebben op de standaard voorwaarden van één van de partijen. Enkel in het geval dat het conflict niet kan worden opgelost aan de hand van de onderhandelde voorwaarden, en er bij aanbod en aanvaarding naar verschillende algemene voorwaarden wordt verwezen, moet de knock-out rule worden toegepast.

Men kan de knock-out rule uitsluiten door voorafgaandelijk aan de sluiting van de overeenkomst of op het ogenblik van de aanvaarding duidelijk en uitdrukkelijk te kennen te geven dat men niet gebonden wil worden door de algemene voorwaarden van de contractpartij. Wanneer dit niet gewoonweg in een stijlclausule van de eigen algemene voorwaarden staat maar in een afzonderlijke verklaring is opgenomen, heeft dit tot gevolg dat er geen overeenkomst tot stand komt. Er is dan namelijk sprake van een gebrek aan toestemming waarbij zelfs in geval een partij een begin van uitvoering zou geven, de andere partij op grond van de nieuwe wettelijke bepalingen de overeenkomst kan laten vernietigen. Dit heeft als gevolg dat er zich een teruggave opdringt van de geleverde prestaties, met alle daaraan verbonden moeilijkheden.

Het is dus van belang om rekening te houden met deze nieuwe regelgeving en na te gaan in welke mate een aanpassing nodig is van zijn overeenkomsten en algemene voorwaarden.

Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met mr. Antoine DECLEVE.

Met vriendelijke groeten.
Het Cairn Legal Team